งานสำรวจแผนที่ภูมิประเทศ
การสำรวจจัดทำแผนที่ภูมิประเทศ (Topographic Surveying) เป็นการใช้เทคนิคการสำรวจหาลักษณะทางกายภาพของภูมิประเทศได้แก่โครงสร้างพื้นฐานที่มนุษย์สร้างขึ้นเช่น อาคารบ้านเรือน ถนน เสาไฟฟ้า ท่อระบายน้ำ กำแพง และสิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติเช่น พื้นดิน ต้นไม้ ลำธาร โดยสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้จะถูกสำรวจจัดเก็บเป็นค่าพิกัดแผนที่ และสามารถบรรยายในลักษณะ จุด เส้นและพื้นที่ โดยข้อมูลจะประกอบด้วยรายละเอียดของตำแหน่งทางราบของสิ่งต่าง ๆ และรายละเอียดความสูงต่างของพื้นที่ทางดิ่ง ซึ่งจะแสดงผลออกมาในลักษณะของเส้นชั้นความสูง
การสำรวจจัดทำแผนที่ภูมิประเทศสำหรับงานวิศวกรรม เป็นการสำรวจเพื่อการออกแบบ โดยการสำรวจกายภาพของพื้นที่ เพื่อใช้ในการออกแบบงานก่อสร้าง การออกแบบของเส้นทาง การออกแบบผังเมืองและใช้เพื่อการวางแผนงานก่อสร้างในอนาคต ซึ่งข้อมูลแผนที่ภูมิประเทศจะต้องมีความถูกต้องที่สูง เพื่อใช้ในการอ้างอิงในการออกแบบทางวิศวกรรมได้ การสำรวจจัดทำแผนที่ภูมิประเทศ ยังสามารถใช้เพื่อการศึกษาวิเคราะห์พื้นที่ตามวัตถุประสงค์ต่าง ๆ เช่น การติดตามการเปลี่ยนแปลงของพื้นที่ทั้งในทางราบและทางดิ่ง เนื่องจากการสำรวจจัดทำแผนที่ภูมิประเทศใช้เทคนิคและเครื่องมือที่ให้ความถูกต้องของข้อมูลแผนที่ที่สูง จึงสามารถวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพื้นที่ที่มีความละเอียดได้
ขั้นตอนการสำรวจแผนที่ภูมิประเทศ
ขั้นตอนการสำรวจแผนที่ภูมิประเทศ ต้องคำนึงถึงมาตราส่วนแผนที่ ช่วงเส้นชั้นความสูง รายละเอียดต่าง ๆ และความต้องการของผู้ว่าจ้างที่จะนำแผนที่ไปใช้เพื่องานอะไร ผู้สำรวจจะต้องวาแผนวิธีการสำรวจ มาตรฐานการสำรวจแต่ละขั้นตอน รวมทั้งการกําหนดชนิดเครื่องมือสํารวจที่ใช้ สรุปขั้นตอนการดําเนินงานสำรวจแผนที่ภูมิประเทศไว้หลักๆ ดังนี้
1) การสํารวจสังเขป
2) การสํารวจรังวัดหมุดควบคุม
3) การสํารวจรังวัดเก็บรายละเอียด
4) การเขียนแผนที่ภูมิประเทศ
5) การตรวจสอบความถูกต้องข้อมูลแผนที่ภูมิประเทศ
การสำรวจด้วยกล้องประมวลผลรวม (Total Station)
เป็นการสำรวจที่ใช้เทคนิคดั้งเดิม โดยการใช้กล้องประมวลผลรวมทำวงรอบ (Traverse) เพื่อสร้างหมุดอ้างอิงให้ครอบคลุมพื้นที่ จากนั้นใช้หมุดอ้างอิงดังกล่าวในการเข้าสำรวจเก็บรายละเอียดต่าง ๆ ของพื้นที่ ซึ่งกล้องประมวลผลรวมสามารถให้ค่าพิกัดทางราบและทางดิ่งได้
การสำรวจด้วยดาวเทียม GNSS
เป็นการใช้เครื่องรับสัญญาณ GNSS รับข้อมูลค่าพิกัดตำแหน่ง โดยใช้วิธี Static ในการสำรวจรังวัดหมุดอ้างอิงของพื้นที่ จากนั้นใช้วิธี RTK ในการเข้าเก็บรายละเอียดของจุดต่าง ๆ ของพื้นที่โดยใช้ค่าพิกัดจากหมุดอ้างอิงหรืออาจะใช้วิธี NRTK ที่เชื่อมต่อกับสถานีฐาณ CORS ด้วยวิธี VRS ซึ่งการสำรวจด้วยดาวเทียม GNSS สามารถให้ค่าพิกัดทางราบและทางดิ่งเช่นเดียวกัน การสำรวจด้วยดาวเทียม GNSS จะมีข้อจำกัดในการสำรวจพื้นที่อับสัญญาณเช่น พื้นที่ป่าทึบ พื้นที่ในเมืองแออัด
การสำรวจด้วยกล้องระดับ (Leveling)
เป็นการสำรวจที่ต้องการเน้นค่าความถูกต้องทางดิ่งเป็นพิเศษ ใช้วิธีการสร้างโครงข่ายงานระดับจากหมุดที่ทราบค่าระดับ ส่วนใหญ่จะอ้างอิงจากหมุดระดับที่มีค่าระดับอ้างอิงจากระดับทะเลปานกลางเช่นการสำรวจค่าระดับถนนของการสำรวจเส้นทาง ที่ต้องสำรวจค่าระดับผิวถนนตามแนวตัดขวาง